Ngữ Pháp Chân Kinh N3/ Phân biệt ～っぱなし・～たまま

Tác giả Diep Anh Dao

Một cách tổng quan,

A っぱなし biểu đạt 1 trạng thái ai đó làm A , rôi để đó luôn không làm chuyện-đáng-lẽ- phải làm, kèm một cảm xúc hơi hơi khó chịu.

Ví dụ

食べっぱなし là “ăn” (食べ) rồi để đó luôn không dọn ( っぱなし).

脱ぎっぱなし là “cởi” (脱ぎ) rồi để đó không cất ( っぱなし).

出しっぱなしlà “bày ra” (出し) rồi để đó luôn không cất ( っぱなし).

っぱなし chữ Kanji là PHÓNG, biểu lộ sự để đó luôn mà không làm chuyện đáng lẽ nên làm.

Có 2 điều chiêu っぱなし ngầm thi triển

1/ Một, đó là ai đó đã không làm chuyện đáng lẽ nên làm sau khi làm A

• Nếu sau khi vặn nước ra, mà ai đó không làm chuyện đáng lẽ nên làm là “đóng nước lại”, ta nói thế này trong tiếng Việt.

Anh ta vặn nước ra (A), rồi để đó luôn không đóng lại.

Đoạn “để đó luôn không đóng lại” biểu đạt một chuyện đáng ra nên làm đã không được làm.

Ta chỉ việc dùng A liên thủ với っぱなし

彼は水を出しっぱなし。

• Nếu sau khi “cởi giày ra” (A), và ai đó đã không làm chuyện đáng ra nên làm là “dọn cho gọn”. TA dùng っぱなし để thi triển cái ý chuyện-đáng -ra-nên-làm đã không được làm.

= 彼は靴を脱ぎっぱなし

Đó là ý ngầm thi triển (1) của っぱなし

2/ っぱなし còn truyền một cảm xúc hơi khó chịu của người nói, vì chuyện đáng ra nên làm đã không được thi hành.

彼は食べっぱなし。

= Anh ta ăn rồi để đó luôn không dọn (hùm, vậy mà coi cho được).

靴を脱ぎっぱなし。

= Tay đó cởi giày ra rồi để đó luôn không dọn (vậy mà cũng coi được)

おもちゃを出しっぱなし。

= Nó cứ bày đồ chơi ra, rồi để đó luôn không dọn (cái thằng này, thiệt tình).

Như vậy , một kết luận tại đây

Ta dùng A っぱなし để mô tả trạng thái ai đó làm A rồi để đó luôn, không thi hành chuyện đáng ra nên làm sau đó, kèm một cảm xúc hơi hơi khó chịu.

Thêm nhiều ví dụ

1/　私はよく部屋の電気をつけっぱなしにして、母に注意される。

= Tôi hay mở đèn rồi để đó luôn không tắc nên bị mẹ rầy.

2/　１週間も部屋を閉めっぱなしだったから、空気を入れかえよう。

= Tôi đóng phòng suốt 1 tuần không mở nên ta phải cho chút không khí vào.

3/　田中さんは、もう1週間もカラオケで歌いっぱなしだ

Tanaka-san hát suốt 1 tiếng đồng hồ rồi không thôi (thiệt quá sức chịu đựng).

4/ 今日は、ミスばかりで、先輩に叱られっぱなしだった。

Hôm nay tôi làm toàn lỗi, bị senpai la miết không thôi (oải quá).

Trong tương quan với ～たまま.

Khác nhau ra sao?

Mặc dù cả 2 chiêu đều diễn tả một trạng thái “y nguyên”.

立ちっぱなし = Đứng miết không nghỉ

立ったまま = Trong khi vẫn đứng nguyên không nghỉ,

Tuy nhiên,

～たまま tha thiết cần một vế B đi vào để tạo một thể thống nhất. Ta phải ra chiêu với dạng A たまま B , nghĩa là “Trong khi vẫn A làm B”.

Khi vế A được dùng với たまま, nó tạo ra sự mong đợi về một hành vi B song hành trong trạng thái y nguyên đó của A.

Nếu không có vế B, thì Aたまま sẽ tạo ra một sự hụt hẫng…

Ví dụ

その警備員の仕事は立ったままだ。Ｘ

= Công việc của bảo vệ kia trong khi vẫn đứng y nguyên….X

Vì thiếu vắng hành động B nên ～たまま bị hẫng.

Mà cũng ý này, sắp xếp thêm vế B , câu sẽ trở nên hợp lý.

Chẳng hạn,

その警備員の仕事は立ったまま、周囲を警戒しなければならない。

= công việc của bảo vệ là phải quan sát trong khi vẫn đứng y nguyên.

っぱなし chỉ nhấn vào biểu đạt trạng thái “Làm A rồi để đó luôn”, mà không cần sự can thiệp của vế B.

Vì vậy, câu hẫng vế B với っぱなし sẽ đúng.

その警備員の仕事は立ちっぱなし。

= Công việc của bảo vệ là đứng y nguyên không nghỉ.

Giống nhau thế nào?

Khi kết thúc câu là một cấu trúc cấm kị như “Không được thế này”, “đừng làm thế kia”, ta có thể dùng chung tamama và っぱなし.

Ví dụ

Không được cởi giày ra rồi để đó luôn không dọn.

Vì đây là một điều cấm kị “Không được”, nên OK với cả tamamama và っぱなし

= 靴を脱ぎっぱなしにしてはいけない。ＯＫ

= 靴を抜いたままにしてはいけない。ＯＫ

Sách Ngữ Pháp Chân Kinh JLPT N3/Diep Anh Dao đã xuất bản tại Rakuten Kobo.

Link mua sách tại đây. https://www.kobo.com/ww/en/ebook/ngu-phap-chan-kinh-tieng-nhat-n3

Anh chị em đọc hướng dẫn mua sách. Tại đây