Ngữ Pháp Chân Kinh N3/ Phân biệt とか・が、～でいい・～がいい

JLPT Kaiwa Chân Kinh

Tác giả Diep Anh Dao

Đây là nghệ thuật làm nặng làm nhẹ vấn đề trong hội thoại.

Cần nặng nề ư? Ta dùng が・がいい

Cần nhẹ nhàng ư ? Ta dùng でいい và とか

1/ Làm nhẹ với とか. Làm nặng với が

Trong trường hợp ta đã qua tuổi băm mà vẫn chưa chồng, các cụ thân sinh hễ gặp ta dù chỉ một giây phút thôi, cũng sẽ :

Này, lại bảo này. Đã có ….BẠN TRAI chưa?

Và mặt mày nghiêm trọng.

Thì đây là trường hợp các cụ cố ý làm nặng vấn đề, mà cụ thể là bạn trai. Chỗ này tiếng Nhật sẽ dùng が sau bạn trai cho nặng.

彼がいるの？

= Đã có BẠN TRAI chưa? (gừ)

Còn nếu muốn người ta cảm thấy bớt áp lực về việc ế, mà vẫn muốn đề cập đến vấn đề này. Họ sẽ dùng toka như thế này;

Đã có bạn trai (này nọ) chưa? (ahihi)

= 彼とかいるの？

Lí do của chuyện này là gì?

Ấy là do bản chất của trợ từ が là để giúp danh từ trước nó trở thành chủ ngữ của câu, tức là nhân vật chính. Vì vậy khi xài chiêu が trước vấn đề là ta đang làm cho em ấy thành nhân vật chính, và nổi bật lồng lộng trong showbiz khiến bao con mắt ngoái nhìn.

(Bàn thêm: ở nghĩa này, が là nặng rồi. Trong khi đó は còn nặng hơn が)

Còn bản chất của とか là để liệt kê các sự vật, sự việc đồng nhau, như “má trồng toàn những cây dễ thương, nào là hoa là bông là lúa”. -> hoa とか bông とか lúa とか.

Bản chất của とか đã san bằng “quyền lực” cho các đối tượng mà nó liệt kê, không thiên quá về em nào, và không muốn đưa em nào lên làm chủ đề chính hay nhân vật chính. Qua đó góp phần làm nhẹ vấn đề (và giảm áp lực cho người nghe nếu vấn đề liên quan đến họ).

Thêm vài ví dụ với とか để làm nhẹ vấn đề

Ví dụ 1

Muốn rủ bạn đi chơi một ngày nào đó, như ngày mai….

Nếu muốn làm nhẹ vấn đề, cho bạn cảm giác nhẹ tựa lông hồng, ngày mai cũng được, ngày mốt cũng ok, không nhất thiết phải là ngày mai.

明日とか暇？

とか sẽ nhẹ nhàng hơn dùng が ở đây.

＝Đại loại là mai rảnh không?

あしたが暇？

= NGÀY MAI, rảnh không?

が làm nặng cho cái hẹn ngày mai, tựa như nhất thiết phải là mai mà không được là ngày khác.

2/ Làm nhẹ với ～がいい. Làm nặng với ～でいい

Khi lựa chọn của ta là A. Ta có thể làm nhẹ “ham muốn” với lựa chọn A bằng toka ii, và làm nặng với deii.

Cái A được đấy, tôi chọn A.

= A がいい

= A でいい

Nhưng mà

Aがいい làm nặng “ham muốn” của mình với A.

Còn A でいい không bộc lộ “ham muốn” này. Ý của nó là “A là OK nhưng không nhất thiết phải là A”.

Ví dụ

Mẹ hỏi trong 3 cô gái, cô Lan cô Mai cô Cúc, con chọn cô nào?

Nếu bạn trả lời

Lan がいい”

= Lan được đó

Có nghĩa là đang làm nặng sở thích của mình với Lan, chỉ Lan và Lan thôi.

Còn nếu

Lanでいい,

= Ờ thì Lan cũng được

Câu này không quá đặt nặng sở thích với Lan (có thể là chọn Lan sau khi so sánh cân đo đong đếm nhiều cô mới ra cô Lan).

Hiệu ứng nghệ thuật khi dùng “Lan がいい” với ý làm nặng Lan sẽ phát huy đáng kể khi nói câu này với Lan. Vì Lan sẽ cảm thấy tầm nặng ký của mình.

Còn nếu nói “Lanでいい “ với Lan, không chừng ngày hôm sau sẽ là ngày “người yêu cũ có người yêu mới” đấy ^^!

Việc xuất chiêu nào là tùy vào tình huống và ý đồ của người sử dụng. Có trường hợp cần làm nặng nhưng có trường hợp cũng chỉ nên nhẹ nhàng, xem mọi chuyện như gió thoảng mây trôi.